Corona verslaan met voedingssupplementen: feit of fictie?

Sinds de eerste maanden van 2020 is de wereld in de greep van een wereldwijde pandemie, veroorzaakt door het COVID-19-virus. Tot op de dag van vandaag (september 2020) zijn er bijna 30 miljoen 'officiële' gevallen gerapporteerd, waaronder ongeveer 1 miljoen doden. De noodzaak tot het vinden van krachtige strategieën om de ziekte te voorkomen en te behandelen is bijzonder groot. Onderzoek naar de ontwikkeling van een effectief vaccin is daarom explosief toegenomen en tegelijkertijd verkennen een groot aantal klinische studies potentiële nieuwe therapeutische interventies om patiënten te behandelen.

Interessant is dat de COVID-pandemie nogmaals benadrukt dat een goede gezondheid en een fitte lichamelijke conditie, verkregen door regelmatige lichaamsbeweging in combinatie met een evenwichtig en gezond dieet, belangrijke factoren zijn voor behoud van immuniteit. Tegen deze achtergrond wordt er helaas van een steeds groter aantal voedingssupplementen beweerd dat ze de immuniteit stimuleren en worden deze aanbevolen als bescherming tegen COVID-19.

Kunnen aanpassingen in het voedingspatroon of de inname van voedingssupplementen daadwerkelijk het immuunsysteem stimuleren en daarmee mogelijk bescherming bieden tegen COVID-19?

De kwaliteit van het dagelijks dieet speelt inderdaad een belangrijke rol bij het moduleren van het immuunsysteem.
Ten eerste spelen micronutriënten, waaronder vitaminen (A, D, C, E, B6 en B12, folaat) en mineralen (zink, ijzer, koper, selenium), een rol tijdens verschillende fases van de immuunafweer. Als ondervoeding, of energie-arm dieet met als doel snel te vermageren, of pathologische aandoeningen leiden tot tekorten aan micronutriënten, lijdt het afweersysteem hieronder. In dergelijke specifieke gevallen is een op maat gemaakt voedingssupplementenprogramma nodig als aanvullende therapie, om voortdurende deficiënties te corrigeren en zodoende bij te dragen aan herstel van de normale immuunfunctie.

Het is tevens bewezen dat darmbacteriën en -organismes, het zogenoemde 'microbioom', een belangrijke rol spelen bij regulering van de immuunstatus. Daarnaast kunnen veranderingen in het dieet snel effect hebben op de structuur en het metabolisme van de darmflora, evenals een verandering van de genexpressie van het microbioom. Een dergelijke verandering in het microbioomsysteem kan al dan niet leiden tot verandering van de immuunfunctie. Verder is er toenemend bewijs dat het innemen van zogenoemde 'probiotica', waarmee de samenstelling van de darmflora gemanipuleerd kan worden, kan bijdragen aan ziektepreventie en behoud van de gezondheid.

Kortom, het is duidelijk dat voeding belangrijk is voor immunoregulatie.

Maar kan de inname van voedingssupplementen in de vorm van micronutriënten of probiotica door gezonde en lichamelijk actieve personen of atleten bescherming bieden tegen COVID-19?

De boodschap met betrekking tot zogenoemde 'immunostimulerende' samenstellingen met vitaminen, mineralen, antioxidanten, fytochemische stoffen of vezels, afzonderlijk of in enigerlei combinatie, is waarschijnlijk eenvoudig: als u al gezond bent zullen deze supplementen waarschijnlijk niet helpen om u nog gezonder te maken, of om uw afweersysteem te stimuleren tegen infecties van de bovenste luchtwegen of griep, om maar niet te spreken over coronavirussen. Beweringen over voedingssupplementen die aangeven dat deze kunnen bijdragen aan bescherming tegen COVID-19, zijn niet gesteund op wetenschappelijk bewijs. Feitelijk is het nog voer voor discussie of aanvulling van micronutriënten boven de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) nuttig kan zijn ter ondersteuning van de immuunfunctie. In afwachting van aanvullend bewijs is het daarom logisch te besluiten dat de inname van supplementen met micronutriënten door gezonde recreatieve of professionele sporters met als specifiek doel het immuunsysteem te stimuleren eigenlijk geldverspilling is.

Met betrekking tot probiotica. Het valt nog te bezien of de inname van probiotica de immuunrespons op virussen en bacteriën kan stimuleren. Er bestaat enig bewijs dat consistente, langdurige behandeling met probiotica, met name Lactobacillus en Bifidobacterium, in doses waarbij minstens 10¹⁰ levende bacteriën toegediend worden, het optreden van klassieke infecties van de bovenste luchtwegen in beperkte mate kan reduceren. Bewijs dat probiotica, in enigerlei combinatie van bacteriën, toedieningsvorm of dosis, bescherming kunnen bieden tegen COVID-19 is uiteraard volledig afwezig.

Kortom, elke huidige claim die stelt dat de inname van voedingssupplementen kan bijdragen tot activering van de immuunrespons tot een niveau waarbij deze kan bijdragen aan preventie van besmetting door een coronavirus, wordt niet door bewijsvoering onderbouwd.